Column Marie Anne van Laak

Verschenen in BodyLIFE Benelux nr5 2011

Het belang van stabiliteit in de romp

De romp is het anker voor onze bewegende armen en benen. De armen en benen moeten dingen naar ons toe trekken, van ons af duwen of tillen en ons laten lopen, bukken of knielen. De romp is hierbij het stabiele deel waar de bewegende armen en benen aan vast zitten. In de fysiologie bestaat het verschil tussen posturale en dynamische spieren (zie kader). In de ideale situatie heeft de romp voor het overgrote deel een posturale functie in plaats van een dynamische functie. Want in die situatie kan de romp het anker vormen gedurende de activiteiten die wij van onze armen en benen vragen. Wij zien echter vaak dat men de romp gebruikt in een dynamische functie. Uit empirisch onderzoek binnen ons centrum blijkt dat het aandeel van de posturale functie van de rompspieren groter kan worden, wanneer in deze functie getraind wordt. De rompspieren worden in onze programma’s getraind op hun posturale kwaliteiten. Waarom een sit-up doen als je een stabiliserende functie vraagt? Ons motto: Train the way you Function™. Het opbouwen van de stabiliteit moet hierbij wel geleidelijk gebeuren zodat deze posturale spieren de romp kunnen stabiliseren. Want nu is niet de kracht het leidende doel in de training maar de stabilisatie van de romp terwijl je de spiergroep traint. Wij leren onze klanten zelf hun stabiliteit te herkennen waardoor ze onafhankelijk van een constant wakend oog, zelfstandig kunnen trainen.

Het belang van stabiliteit in knie en enkel

Bij de stabiliteit rondom de knie en de enkel speelt natuurlijk ook het verhaal van de posturale en dynamische spieren. De benen hebben voornamelijk een dynamisch functie. Toch moeten deze zelfde spieren de gewrichten ook kunnen stabiliseren tijdens lopen en staan. Dit gebeurt in het Artros Bewegingscentrum niet door de spieren meer posturaal te trainen, maar wordt bereikt doordat de verschillende spieren rondom een gewricht meer samen gaan werken om stabiliteit (posture) te creëren. Dit noemen wij een actieve stabiliteit (coördinatie van de stabiliserende spieren rondom de knie en enkel).

Dus, hoe verhoudt de kracht zich tussen de quadriceps en de hamstrings, hoe tussen de adductoren en de abductoren en hoe tussen de voetheffers en kuitspieren of tussen de pronatie en supinatie van de voet?! En hoe functioneert het been in de functie die de klant ervan vraagt?

Deze twee gewrichten zijn zo belangrijk voor stabiliteit omdat ze naast de lokale stabiliteit ook nog eens het hele lichaamsgewicht moeten verwerken en ze de fundering zijn voor de stand van de wervelkolom en daarmee de romp. Bij instabiliteit van de knie of enkel kan er een volledig veranderde belastingsverdeling door de rest van het lichaam ontstaan, hetgeen weer kan leiden tot bekken-, rug- en nekklachten.

Het belang van stabiliteit in de schouder

De schouder is een gecompliceerd geval. Het is namelijk de verbinding tussen de bewegende arm en de stabiliserende romp. Natuurlijk vormt ook de heup de verbinding tussen het bewegende been en de stabiliserende romp maar de uitslag van de beweging in de heup is veel minder dan de bewegingsmogelijkheid in de schouder. En juist die bewegingsuitslag maakt het zo moeilijk een goede overgang te creëren. Onze klanten gebruiken hun armen de hele dag: op kantoor, tijdens metselen, in het huishouden maar ook om een tennisbal over het net te krijgen. Schouderklachten vormen momenteel dan ook een van de snelst groeiende klachten in de medische zorg. De actieve stabiliteit van de schouder kan veel van deze klachten voorkomen of zelfs oplossen. Het is daarom ons belang goed te analyseren hoe het schoudercomplex zich beweegt in de functies die dagelijks uitgevoerd worden. Waar wordt de actieve stabiliteit door bewerkstelligd? Welke spieren moeten getraind worden en welke moeten ontspannen worden?

Coördinatie en stabiliteit zijn in mijn ogen van cruciaal belang voor het goed functioneren van de mens en daarmee een uitgangspunt voor het opzetten van een trainingsprogramma. Als we trainen meer serieus nemen en onze klanten kunnen laten ervaren dat zij door het trainen van deze onderdelen beter in hun vel zitten, meer kunnen doen en minder last hebben van die veel voorkomende rug-, schouder- of knieklachten, dan kunnen we klanten houden in plaats van binnenhalen. De fitnesscentra in Nederland kunnen een eerste schakel vormen in preventie. Als we mensen gezond kunnen houden op cardiovasculair en spiertechnisch gebied, hoeven ze geen gebruik te maken van de medische diensten. Dit kan per jaar enorm veel kosten besparen.

Maar dan moeten we ons wel profileren als experts op het gebied van trainen. En een expert word je niet vanzelf, dat is een groeiproces waar passie aan ten grondslag ligt en kennis en kunde de bouwstenen van zijn.

De aard van de spier en spiervezels.

De spiervezels waaruit een spier is opgebouwd kunnen morfologisch en functioneel aanzienlijk verschillen. Sommige spieren zijn sterk rood gekleurd. De rode kleur houdt verband met de relatief grote concentratie myoglobine in de spiercel en met de intensieve capillarisatie van de spier. De spiervezels hebben in het algemeen een geringe diameter. Zij functioneren sterk aeroob (veel mitochondriën en benodigde enzymen) en zijn daardoor gespecialiseerd in steady state activiteit (relatief gering actief over langere tijd). Spieren van dit type hebben vaak een belangrijke functie bij de houdingsregulatie: zij functioneren in steady state tegen de zwaartekracht. Men spreekt ook wel van posturale of tonische spieren.

Andere spieren bevatten, naast rode vezels, relatief veel witte vezels: de gehele spier is daardoor bleker van kleur. Deze spieren zijn veel minder intensief doorbloed dan rode spieren. Witte spiervezels bevatten een zeer dichte pakking myofibrillen, hebben een sterk ontwikkeld sarcoplasmatisch reticulum, bevatten minder mitochondriën maar een relatief grote anaerobe energievoorraad. Enzymen voor de glycolyse zijn in hoge concentratie aanwezig. Ze verbranden relatief veel glucose. Witte spieren zijn gespecialiseerd in kortdurende maar krachtige en explosieve werking: de contracties zijn meer. Men spreekt ook wel van dynamische of fasische spieren.

Weinig spieren hebben een zuiver posturale of zuiver dynamische functie. Men zou kunnen zeggen dat het gemiddelde gebruik van een spier (kracht, houding, nauwkeurigheid, snelheid etc.) terug te vinden is in de statistische verdeling van de verschillende motorunits die de spier vormen. De motorunit is dus de grootste functionele eenheid waaraan men het ‘label’ fasisch of tonisch kan toekennen.

case study I business

Lilian Rijfkogel, C.E.A.S., L.P.T., Artros Bewegings-centrum: Bewegen is goed; Goed bewegen is beter

body•LIFE 5I2011 I

Edities