"Mensen maken het verschil"

Verschenen in BodyLIFE Benelux nr5 2010

marketing I auteursrecht

I body LIFE 5I2010

Sinds Jane Fonda in de jaren ’80 Aerobics wereldwijd bekend maakte, zijn er diverse fitnessmethoden op de markt verschenen. Met een succesvol concept kan veel geld verdiend worden, mits de bedenker zijn zaken juridisch goed heeft geregeld. Zo heeft Billy Blanks de fout gemaakt zijn fitnessmethode ‘Tae Bo’ niet op juridisch juiste wijze te beschermen.

De Juridische bescherming van fitnessmethoden

Billy Blanks wilde aan sportscholen verbieden de als merk gedeponeerde naam Tae Bo te gebruiken ter aanduiding van de omschreven bewegingsvorm. Maar omdat er geen (andere) soortnaam voor deze bewegingsvorm bestaat, oordeelde het Gerechtshof dat Tae Bo geen geldig merk is, omdat het onderscheidend vermogen mist: het is een soortnaam. Woorden als ‘fitness’, ‘workout’, ‘aerobic kickboksen’ of ‘martial fitness’ zijn volgens het Hof om diezelfde reden geen bruikbaar alternatief. Maar hoe zijn fitnessmethoden nu wel juridisch goed te beschermen?

De manieren van bescherming

In het Nederlandse recht is het uitgangspunt dat de fitnessmethode zelf niet snel beschermbaar is. Het staat eenieder – in beginsel – dus vrij de bewegingen na te doen. Dit zou pas anders kunnen zijn indien de bewegingen die worden uitgevoerd zo origineel zijn, dat de bedenker er auteursrechtelijke bescherming aan kan ontlenen. Denk bijvoorbeeld aan de choreografie van een ballet. De choreograaf zal op basis van het auteursrecht uitvoering van zijn ballet aan anderen kunnen verbieden.

Omdat de fitnessmethode zelf niet snel beschermd zal zijn, zal de bedenker van de fitnessmethode andere manieren moeten gebruiken om zijn methode te beschermen. In de eerste plaats zal hij de naam van de fitnessmethode als merk kunnen beschermen. Een merk moet worden gedeponeerd wil het beschermd zijn. Een merk kan zowel bestaan uit een tekst, dan betreft het een woordmerk, als uit een logo, dan heet het een beeldmerk. Ook een combinatie is mogelijk.

Het depot vindt plaats bij het Benelux Bureau voor de Intellectuele eigendom. Voor een relatief laag bedrag kan eenieder een merk deponeren. Het merk moet altijd worden gedeponeerd voor een dienst of een product. Zo zal bij een merkdepot voor een fitnessmethode aangegeven moeten worden dat het merk voor een fitnessmethode wordt gedeponeerd. De bescherming die de merkhouder door het depot krijgt gaat ver. Een merkhouder kan zich op basis van zijn merkenrecht verzetten tegen ieder gebruik van dat merk voor gelijke diensten of producten. Indien het merk dus is gedeponeerd als benaming van een fitnessconcept, kan de merkhouder optreden tegen eenieder die dezelfde merknaam voor een fitnessconcept gebruikt. Maar om het geval Billy Blanks te voorkomen, is het raadzaam om voor een nieuw fitnessconcept niet alleen een (origineel) merk maar ook een soortnaam te bedenken. Op deze manier kan worden voorkomen dat het (gewenste) merk een onbeschermbare soortnaam wordt.

Naast het merkenrecht zal al het reclamemateriaal automatisch beschermd zijn door het auteursrecht. Voor het verkrijgen van bescherming onder het auteursrecht is - anders dan bij het merk - geen depot of registratie vereist. Het auteursrecht beschermt creatieve uitlatingen, zoals teksten, foto’s, film etc. Al het reclamemateriaal met betrekking tot de fitnessmethode is daarom beschermd onder het auteursrecht. De auteursrechthebbende kan zich verzetten tegen ieder ongeautoriseerd gebruik van zijn auteursrechtelijk beschermde materiaal.

Kortom, de bedenker van een fitnessmethode heeft diverse mogelijkheden zijn methode te beschermen. Maar het is uiteindelijk de rechter die beslist of in een concreet geval sprake is van ongeoorloofde inbreuk. Zie het geval Billy Blanks. U doet er dus goed aan u te laten adviseren voordat u een fitnessmethode in de markt zet.

Recente casus

ABC-ONE, de bedenker en rechthebbende ten aanzien van de ‘Slim Belly’-methode, heeft ter bescherming van haar methode een groot aantal merken wereldwijd geregistreerd. Op basis van haar woordmerk ‘Slim Belly’ kan ABC-ONE optreden tegen eenieder die zonder toestemming gebruik maakt van dit merk. Ondernemers die in een folder of advertentie aankondigen dat bij hen volgens de Slim Belly- methode kan worden getraind, plegen dus merkinbreuk. ABC-ONE treedt daar regelmatig tegen op.

Ondernemers lopen dus een groot financieel risico indien zij zonder toestemming van ABC-ONE gebruik maken van de merknaam Slim Belly of foldermateriaal kopiëren. ABC-ONE zal in dat soort gevallen niet alleen het staken van de merknaam of het gebruik van het inbreukmakend materiaal eisen, maar ook aanspraak maken op schadevergoeding. De schadevergoeding wordt door de rechter vastgesteld en omvat ook de winst die de inbreukmaker heeft gemaakt door middel van gebruikmaking van het betreffende merk. Maar naast een veroordeling de winst af te dragen, zal ABC-ONE tevens een volledige schadeloosstelling vorderen. Ook voor de kosten van juridische bijstand. En die kunnen snel oplopen. Anders dan in andere procedures kan bij merk- en auteursrechtschendingen aanspraak worden gemaakt op vergoeding van de volledige proceskosten, dus ook de kosten die gemaakt zijn voor het inschakelen van een advocaat. En als u bedenkt dat een advocaat voor een gemiddelde zaak al snel tussen de € 5.000,-- en € 10.000,-- in rekening brengt, is dat iets om bij stil te staan. Bij ingewikkeldere procedures zal het gaan om een veelvoud van de genoemde bedragen.

Tot slot

Ondernemers die gebruik willen maken van door anderen ontwikkelde fitnessmethoden, doen er dus goed aan om eerst bij de rechthebbende toestemming te vragen. Het zomaar beginnen en maar zien of de rechthebbende op enig moment bezwaar maakt, kan u duur komen te staan.

Greinwalder & Partner Marketing Services heeft de afgelopen 12 jaar in de internationale fitnessbranche een grote reputatie ontwikkeld. Als ontwikkelaar van creatieve-, innovatieve-, soms controversiële- maar altijd uiterst effectieve campagnes, wordt Greinwalder & Partner in toenemende mate geconfronteerd met kopieën van haar campagnes. In toenemende mate en met een toenemende onbeschaamdheid. Goede en effectieve marketing ontleent haar succes echter niet alleen aan specifiek vormgegeven media,  maar aan het concept en de strategie erachter. Kopieën zijn dan ook zonder uitzondering minder succesvol dan het origineel. Het beoogde doel blijft dan in de praktijk ook buiten bereik. Los daarvan informeert dit artikel u over de juridische consequenties die als gevolg van kopiegedrag te verwachten zijn.

Mark Krul is advocaat bij GMW Advocaten.

Hij staat regelmatig ondernemers  in de

fitnessbranche bij op diverse rechtsgebieden,

waaronder het Intellectuele Eigendomsrecht

body LIFE 5I2010 I

Edities